Các doanh nghiệp FDI chủ yếu hoạt động trong mảng chế biến đồ gỗ xuất khẩu, tiếp đến là mảng công nghiệp phụ trợ và sản xuất ván. Số liệu nghiên cứu được công bố tại Hội thảo chỉ ra rằng, trong năm 2018, trong tổng số 3.200 doanh nghiệp ngành gỗ trực tiếp có các hoạt động xuất khẩu với tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt 8,47 tỉ USD, số doanh nghiệp FDI là 529, chiếm gần 20% trong tổng số doanh nghiệp xuất khẩu và kim ngạch gần 4 tỉ USD, chiếm gần 47% trong tổng kim ngạch.

Ông Tô Xuân Phúc đánh giá giá trị xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI tại Hội thảo

Trong khi đó, trên 80% số doanh nghiệp Việt Nam lại chỉ chiếm khoảng 53% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản là các quốc gia có số lượng các dự án đầu tư vào ngành gỗ lớn nhất. Xét về quy mô vốn đăng kí đầu tư, Bình Dương vẫn là tỉnh dẫn đầu, tiếp theo là Đồng Nai, Hà Nội, Bình Phước... Và ông Phúc nhận định, hiện đang có sự mất cân đối giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa trong ngành gỗ. Sự mất cân đối này theo đánh giá của các nhà nghiên cứu đã phản ánh những khác biệt về một số khía cạnh giữa hai nhóm, bao gồm quy mô vốn đầu tư, trình độ khoa học công nghệ, chất lượng lao động và tiếp cận thị trường xuất khẩu sản phẩm. Đó cũng là chủ đề được đặt ra từ cách đây hơn 10 năm, khi những doanh nghiệp gỗ có vốn đầu tư nước ngoài chiếm phần lớn giá trị xuất khẩu toàn ngành. Nhưng cần nhìn nhận theo một cách khác, đó là những doanh nghiệp FDI đến từ các nước có trình độ sản xuất cao hơn, với những công nghệ hiện đại và duy trì nó ở Việt Nam suốt nhiều năm qua là một lợi thế lớn. Trong khi đó, các doanh nghiệp gỗ trong nước, với xuất phát điểm thấp hơn, từ qui mô, phương thức sản xuất, công nghệ và khả năng tiếp cận thị trường. Từ những cơ sở nhỏ lẻ, và không có định hướng rõ ràng, cho đến việc phát triển nhanh chóng trong hơn một thập kỉ qua, để dần chiếm lĩnh thị trường nội địa, cũng như giúp Việt Nam trở thành một trong những ngành công nghiệp gỗ hàng đầu thế giới là nỗ lực đáng ghi nhận. Nếu có điều gì đáng lo lắng, thì cần tập trung vào việc xử lý những vấn đề liên quan đến doanh nghiệp FDI, vì theo nhiều nghiên cứu cho thấy, số lượng, quy mô vốn đầu tư và kim ngạch xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI trong ngành gỗ sở hữu bởi các nền kinh tế thiên đường thuế như British Virgin Islands, Hồng Kông, Singapore và Samoa có thể là vấn đề đòi hỏi các cơ quan chức năng và ngành gỗ cần có sự quan tâm sát sao hơn. “Đầu tư FDI vào Việt Nam thông qua các thiên đường thuế đã làm phát sinh một số nghi ngại về lợi ích thực sự của hình thức đầu tư FDI theo kênh này”, nhóm nghiên cứu tại Hội thảo đưa ra khuyến cáo. Bên cạnh đó là thúc đẩy khả năng kết nối giữa doanh nghiệp nội địa với doanh nghiệp FDI để ra luồng dịch chuyển chất lượng về trình độ khoa học công nghệ, năng lực quản lý, tiếp cận thị trường từ khối doanh nghiệp FDI sang khối doanh nghiệp nội địa, tạo đà cho các doanh nghiệp nội địa phát triển theo hướng hiệu quả, chất lượng và bền vững.

Vũ Huy - GV109