Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, năm 2016, Việt Nam nhập460.376  m3 gỗ xẻ và 75.925 m3 gỗ tròn, năm 2017 lượng nhập tăng lên  496.630 m3 gỗ xẻ và 124.851 m3 gỗ tròn, 4 tháng năm 2018 lượng nhập tương ứng: 163.690  m3 gỗ xẻ và 51.473 m3 gỗ tròn. Trong đó, nhu cầu sử dụng gỗ tại khu vực phía Bắc đang ngày càng thay đổi, khi nhắc tới đồ gỗ khu vực phía Bắc, thường người tiêu dùng sẽ nhắc tới các làng nghề chế biến đồ gỗ như Đồng Kỵ, (Bắc Ninh), Thạch Thất (Hà Nội), Liên Hà (Hà Nội),… các làng nghề xưa thường sử dụng chủ yếu là nguồn gỗ quý từ  Lào, Campuchia với các loại gỗ như hương, gụ, lim, cẩm. Tuy nhiên xu hướng tiêu dùng ngày nay đã có sự thay đổi mạnh mẽ. Tại báo cáo của Làng nghề gỗ do VIFORES và Forest Trend công bố cho thấy, lượng sử dụng các loài rủi ro cao giảm, lượng các loài thân thiện với môi trường tăng và nguồn cung gỗ rừng trồng trong nước cũng như cung gỗ nhập khẩu từ nguồn rủi ro thấp (Mỹ, EU) ngày càng nhiều và đa dạng về thành phần loài; (iii) thay đổi nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng trong nước. Sự thay đổi này được thể hiện rõ ràng ở khu vực Thạch Thất, nơi có làng nghề gỗ Hữu Bằng – cung cấp đồ gỗ cho thị trường Hà Nội chiếm tới 90%; các tỉnh miền Bắc và miền Trung chiếm tới 80% đồ gỗ của làng nghề này.

Gỗ óc chó và gỗ sồi đỏ nhập khẩu từ Mỹ

Sự thay đổi về loại gỗ sử dụng này được ông Nguyễn Duy Vinh, Giám đốc công ty TNHH Hoàng Phát, giải thích: Trước những năm 2007 Thạch Thất sử dụng nhiều gỗ rừng trồng và gỗ nhập khẩu từ Lào, Campuchia và chế biến đồ gỗ, tuy nhiên gỗ keo Việt Nam lượng cung cấp và chất lượng không ổn định, sẽ không đáp ứng được nhu cầu sản xuất lớn của làng nghề, gỗ Lào và Campuchia giá thành sẽ đắt khi đưa vào sản xuất và sẽ không cạnh tranh được với các làng nghề khác, trong khi khu vực Thạch Thất hướng tới sản phẩm có xu hướng tiêu dùng của Việt Nam chủ yếu là hợp túi tiền và đẹp, do vậy phải tìm kiếm nguồn gỗ nhập khẩu từ các thị trường có lượng cung lớn và giá thành hợp lý.

Lượng gỗ nhập khẩu từ EU, Mỹ ngày càng nhiều, do khách hàng có nhu cầu ngày càng lớn và Việt Nam có xu hướng sử dụng ngày càng nhiều gỗ nguyên liệu và dịch chuyển việc sử dụng sang gỗ từ các quốc gia này. Những năm trước đây thì gỗ sử dụng gỗ tạp ở ngoài bắc, dùng nhiều từ các vùng trung du nhiều, nhưng hiện nay đang chuyển dịch sang dùng nhiều các  gỗ nhập khẩu như tần bì, sồi, óc chó, thông. Gỗ nhập khẩu từ châu Âu là nhiều nhất, Mỹ là thị trường đứng thứ hai, với lượng gỗ sử dụng trung bình hàng năm khoảng 225.000 m3, bao gồm cả các loại ván, chiếm tới 85% khối lượng, ông Nguyễn Duy Vinh cho biết.

Việc chuyển hướng sang tìm kiếm thị trường để nhập khẩu gỗ là do có một số mặt hàng gỗ đã sử dụng loại gỗ nhập khẩu và  bắt đầu thử nghiệm sản xuất đồ gỗ tại Việt Nam, các doanh nghiệp như Công ty chế biến gỗ Sơn Thắng nhìn thấy xu hướng phát triển của loại gỗ này khi dùng nó sản xuất đồ gỗ thử nghiệm, nhìn thấy xu hướng thị trường sẽ thay đổi và phát triển mạnh do vậy công ty chỉ trong vòng 1- 2 năm sau, Công ty đã bỏ việc tìm kiếm nguồn cung trong nước và đã tập trung sâu vào mảng nhập khẩu gỗ nguyên liệu để đẩy mạnh phát triển. do có lợi thế về nguồn cung với lượng cung lớn. Trong khi đó nguồn gỗ trong nước phập phù, thời gian cung cấp hàng nhập khẩu là quanh năm, chứ không như nguồn cung trong nước khai thác lại phụ thuộc vào thời tiết.

Theo bà Phan Thị Thanh Tâm – Phó Giám đốc Công ty Sơn Thắng, việc chuyển hướng này cũng liên quan tới sự thay đổi này liên quan tới thị trường, thị trường mà Sơn Thắng hay cung cấp gỗ là các tỉnh phía bắc và một phần ở khu vực làng nghề. Các loại gỗ hay cung cấp là tần bì, óc chó, sồi trắng, sồi đỏ. Năm 2017 Sơn Thắng nhập khoảng 3.000 container, có khoảng 2.900 container là hàng nhập khẩu từ EU và Mỹ, còn lại một phần nhỏ nhập khẩu từ các nước khác như Nam Mỹ,…

Sản phẩm gỗ tại làng nghề Hữu Bằng

Theo bà Tâm, ở khu vực phía Bắc thì gỗ tần bì đang đứng ở vị trí hàng đầu về lượng tiêu thụ, nó không chỉ là nguyên liệu để chế biến các sản phẩm đồ gỗ nội thất hiện đại, cao cấp, mà còn phục vụ cho nguyên liệu chế biến sàn gỗ của các dự án xây dựng cao cấp. Trong khi đó, sồi đỏ cũng tăng trưởng khá nhanh ở miền Bắc nhưng chỉ chiếm khoảng 5% về khối lượng so với gỗ tần bì, và ở miền Nam thì sồi trắng đang có xu hướng tăng nhanh.

Ngoài gỗ sồi đỏ thì gỗ óc chó được nhận định là tăng trưởng mạnh trong năm nay, hướng tới đồ nội thất cao cấp. Trong cơ cấu nguyên liệu nhập khẩu từ Mỹ thì gỗ óc chó  tăng mạnh hơn. Có được xu hướng này này là do nhu cầu của thị trường, và các công ty luôn bám sát thị trường, theo xu hướng đó thì hiện tại khách hàng Việt Nam thích đồ dùng  cao cấp. Gỗ óc chó là một trong những tên tuổi, loại gỗ được mọi người ưa chuộng nhất được đánh giá nằm ở tốp trên để sử dụng để sản xuất đồ nội thất.

Gỗ Việt