Chế biến gỗ xuất khẩu là một ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, song do nguồn nguyên liệu trong nước hạn hẹp, phải nhập từ nước ngoài nên giá trị đạt được không cao. Trước sức ép của hội nhập kinh tế thế giới, ngành chế biến gỗ xuất khẩu Việt Nam đang phải tìm một hướng phát triển bền vững hơn. Trong đó, giống cây trồng có thể là một khâu đột phá mới để tìm đường phát triển nguồn nguyên liệu vốn đang gặp nhiều khó khăn này. 

 Sự kiện Brexit đã gây chấn động cho toàn thế giới, nó không phải chỉ có tác động đến nước Anh, giữa các nước thành viên thuộc khối EU mà còn tác động đến nhiều nước trên thế giới có mối quan hệ thương mại và chính trị với Anh. 

 6 tháng đầu năm tình hình xuất khẩu ngành gỗ chậm lại nhưng tăng 3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu dăm gỗ đạt 58% về giá trị và 61% về khối lượng, mặt hàng này giảm sâu, và kéo xuất khẩu mặt hàng gỗ cũng giảm đi trông thấy. Một trong những nguyên nhân được cho là tác động tới xuất khẩu dăm giảm là do tác động một phần của việc áp thuế xuất 2% đối với mặt hàng này.

 Nếu như 2015 được coi là một năm thắng lợi rực rỡ của ngành gỗ khi xuất khẩu nông, thủy sản đều sụt giảm mạnh mà gỗ vẫn theo đà tăng trưởng tốt thì nửa đầu năm nay, mọi thứ không đi theo như kế hoạch, vì xuất khẩu gỗ giảm nhẹ 0,1%. Nguyên nhân là vì kim ngạch xuất khẩu dăm gỗ trong 6 tháng qua đã sụt giảm đáng kể về lượng lẫn trị giá.

Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt nam (VIFORES), , Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định (FPA Bình Định), Hiệp hội Gỗ Dăm xuất khẩu Quảng Ngãi- Quảng Nam và Tổ chức Forest Trends phối hợp: "Việt Nam xuất khẩu dăm gỗ: Những thách thức mới".

 Lượng gỗ nhập từ Campuchia tăng hơn 50% trong năm 2015 và vượt qua Lào để trở thành nguồn cung cấp gỗ nguyên liệu lớn nhất cho Việt Nam, tuy nhiên con số này lại đang khiến các chuyên gia lo ngại về tính rủi ro của pháp luật, trong hội thảo về cơ hội và rủi ro nhập khẩu gỗ nguyên liệu vào đầu tháng 4 vừa qua.

Những rủi ro về pháp lý luôn là điều kiện tiên quyết cho mọi vấn đề phát triển của ngành gỗ. Nhất là khi Việt Nam vừa ký kết tham gia Hiệp định TPP và các hiệp định thương mại tự do, các doanh nghiệp Việt Nam muốn vươn tới các thị trường quốc tế cần đáp ứng được các yêu cầu ngặt nghèo về tính hợp pháp của nguồn gỗ nguyên liệu, môi trường, sở hữu trí tuệ… 

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Công Tuấn cho biết, phiên đàm phán cấp cao lần thứ 6 đã đạt được tiến triển quan trọng như: Hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp Việt Nam (VNTLAS) được triển khai đối với thị trường EU. Đối với thị trường nội địa và các thị trường xuất khẩu khác sẽ được thực hiện theo lộ trình và thỏa thuận của nước nhập khẩu.

Theo Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam, chế biến gỗ là 1 trong 10 ngành mang lại nguồn thu lớn nhất từ xuất khẩu và có đóng góp đáng kể vào GDP cả nước. Hiện nay cả nước có trên 4200 doanh nghiệp, trong đó 95% doanh nghiệp tư nhân (16% doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI), 5% doanh nghiệp nhà nước, 340 làng nghề chế biến gỗ. Còn Ngân hàng thế giới (WB) thì đánh giá, ngành chế biến gỗ có tiềm năng phát triển, có năng lực cạnh tranh trên trường quốc tế.

Thu hút đơn hàng từ Trung Quốc, đó là một trong những mục tiêu lớn của ngành gỗ Việt Nam trong năm 2016. Lợi thế bất ngờ này đến từ các hiệp định thương mại tự do Việt Nam đã kí kết bắt đầu có hiệu lực và tạo sức ảnh hưởng đến nền kinh tế.

Hiện đã có khoảng 30 quốc gia đăng ký đầu tư vào ngành gỗ tại Việt Nam, đặc biệt là Trung Quốc. Đó là một thách thức được đặt ra, khi các doanh nghiệp nước ngoài được hưởng nhiều ưu đãi về thuế suất, nguồn gỗ xuất xứ rõ ràng, giá bán gỗ tại Việt Nam thấp. Chúng ta sẽ giải quyết vấn đề này thế nào đã được đặt ra trong Hội thảo về cơ hội và rủi ro nhập khẩu gỗ nguyên liệu trong bối cảnh hội nhập. 

Các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật ngày càng siết chặt yêu cầu về tính hợp pháp của nguồn gốc gỗ nguyên liệu, cùng lúc với những hiệp định thương mại bắt đầu có hiệu lực sẽ là những thách thức lớn cho ngành gỗ Việt Nam trong thời gian tới. Tránh rủi ro và tận dụng cơ hội thế nào mới là vấn đề cần quan tâm trong thời điểm này.